Fake-News herkennen

Fake-news, een begrip dat nu ook in het Nederlandstalige gebied aangekomen is. De opgave waarvoor de gebruikers van sociale netwerken nu staan, ligt in de differentiatie tussen serieus en echt nieuws en verzonnen inhoud.

Wat je kunt doen

Broodje aap verhalen die zich voordoen als nieuws, kun je in principe met een paar handgrepen zelf ontmaskeren. Je moet jezelf simpelweg met de nodige scepsis de juiste vragen stellen en een paar handvatten gebruiken.

[toggle title=“Overdreven voorstelling“ load=“hide“]

Een overdreven inhoud onder begeleiding van ondoorzichtige verklaringen zou een eerste alarmsignaal moeten zijn.

Veel mening, weinig inhoud, een amper belastbare bron, als die überhaupt voorhanden is en sterk verkorte en bijna op krantenkoppen gecomprimeerde inhoud moeten met grote voorzichtigheid genoten worden.

[/toggle]

[toggle title=“Wie schrijft hier eigenlijk?“ load=“hide“]

Kijk naar de informatie over een website of een blog.

Heb je met transparante en serieuze informatie te doen of eerder met een willekeurig en niet na te trekken adres, een postbus in Midden-Amerika? Of is er misschien zelfs helemaal geen informatie voorhanden? Als er geen aanspreekpunt aanwezig is, kun je de website beter kritisch bekijken.

Voor het kunnen differentiëren geldt ook: gaat het om een blog met een mening of om een serieuze perssite?

[/toggle]

[toggle title=“Inhoudelijke tegencheck“ load=“hide“]

Bevindt de inhoud zich ook op andere mediaportalen?

Hier helpt het om te zoeken op Google onder de tab news/nieuws. Werd het onderwerp door verschillende journalisten bewerkt? Of is het slechts een pure copy & paste-actie door anoniem beheerde blogs?

Typ delen van de krantenkop in de zoekbalk op Google, een bijna identieke formulering van de berichten, wijst op niet gereflecteerde kopieën.

[/toggle]

[toggle title=“Fotocheck“ load=“hide“]

Rare situaties met harde foto’s: hoort de foto bij een verhaal of het verhaal bij de foto?

Wat veel voorkomt, is de “Hybrid-Fake”, waarbij of de foto een reële situatie laat zien en waarbij de tekst fout is. Of waar de inhoud van de tekst correct is, maar de foto er onjuist bij in scene is gezet. Hier helpt een zoekopdracht op afbeelding:

Tip voor gevorderden: Op afbeelding zoeken via Google of TinEye Reverse Image Search levert vaak geen resultaat op, omdat ze een afbeelding niet kennen of helemaal niet in hun index hebben opgenomen.

[/toggle]

[toggle title=“Filter in de zoekmachine gebruiken“ load=“hide“]

Beperk je zoekopdracht!

Als je merkt dat een resultaat klaarblijkelijk toch niet zo nieuw is als een website je wil verkopen, gebruik dan bijvoorbeeld ook het tijdfilter. Filter zoekresultaten op de periode van het verschijnen en vind daardoor uit wanneer een bericht bijvoorbeeld voor de eerste keer gepubliceerd is.

[/toggle]

[toggle title=“Ja, we hebben een zoekmachine!“ load=“hide“]

Een gemakkelijke manier, onder de voorwaarde dat een bepaald onderwerp als door ons is behandeld, is onze zoekmachine!

Onder http://hoaxsearch.com/ kun je met zoekopdrachten op de klassieke manier naar broodje aap verhalen zoeken. Als je verschillende zoekbegrippen hebt gebruikt en geen resultaten hebt gevonden, dan kun je natuurlijk altijd een aanvraag/melding doen via ons contactformulier.

[/toggle]

[toggle title=“De Fake-News categorieën!“ load=“hide“]

1. FAKE/HOAX NEWS WEBSITES Gevaar: Groot

Fake / Hoax-newssites maken gebruik van een soort satire, maar dan wel zonder grappig te zijn. Ze richten zich op de lichtgelovige lezers, die geen bronnen controleren en de berichten plompverloren delen. Deze lezers hebben geen enkele twijfel over fake-news en willen hier ook niet over gaan twijfelen. Voor de volledigheid: Dit komt erg in de buurt van het begrip “postfaktisch”*

* Verklaring “postfaktisch” Bron: https://allardvangent.com/2016/12/09/postfaktisch-duitse-woord-van-het-jaar/

Het woord postfaktisch is een vrije leenvertaling van het Amerikaans-Engelse post truth dat duidelijk wil maken dat het in politieke en maatschappelijke discussies vandaag de dag toenemend om emoties gaat in plaats van feiten. Steeds grotere bevolkingslagen zijn in hun afschuw tegen “die daarboven” bereid feiten te negeren en zelfs bewust leugens te accepteren. Niet de aanspraak op de waarheid maar het uitspreken van de “gevoelde waarheid” leidt in het postfaktische tijdperk tot succes.

2. CLICKBAIT WEBSITES Gevaar: voorwaardelijk onschuldig/gevaarlijk

Clickbait websites nemen meestal een verhaal met een ware kern, gebruiken een bepaald deelaspect uit deze kern en dramatiseren die dan. Daarbij worden andere aspecten van het verhaal, die vaak belangrijk zijn voor het begrip van het verband, graag verwaarloosd. Op grond van deze deelbelichting zijn clickbaitverhalen meestal meer als amusement bedoeld. Als argumentatie-aspect kun je ze beter links laten liggen.

3. SATIREWEBSITES Gevaar: onschuldig

Satirewebsites maken nieuws en artikelen als amusement. Ze worden meestal als satire gedeclareerd of zijn in ieder geval bij de informatie over de website of in het “about me” gedeelte te herkennen als satire. De berichten zijn meestal compleet overdreven en daarom ook als satire te identificeren. Een bekende Nederlandse satirewebsite is “Nieuwspaal”. Maar ook “De Speld” is erg bekend.

[/toggle]

Vertaling: Petra, mimikama.nl