Fake of feit? Deel 2

Hoe professionelen berichten verifiëren en vervalsingen ontmaskeren

Profielen voor huisdieren, meervoudige accounts, spamprofielen of gekopieerde accounts – alleen al bij Facebook zijn tot 10% van alle profielen fakes, schatten experts. Ook Twitter is niet zonder valse profielen: Er zijn tig vervalste Angela Merkels, geen enkele van deze accounts is van de bondskanselier. Steeds weer trappen media in tweets van nepprofielen. In deel 2 van mijn serie, laat ik zien hoe je accounts op sociale netwerken verifieert.

Oliver Klein, Mimikama-Gastauteur

Fake of feit? (deel 1) HIER lezen.

Tot op de dag van vandaag bestaat er bij Twitter een account met de naam Martina Gedeck., aangemaakt in juni 2010. Of de bijna 900 volgers intussen allemaal weten dat het account niets met de Berlijnse actrice te maken heeft? Het satiretijdschrift Titanic heeft het profiel aangemaakt om daarmee in 2010 bij de verkiezingen van Christian Wulff tot bondspresident de media te narren: Onder de naam Martina Gedeck, die destijds echt kiesvrouw in de federaal parlement was, tweette de reactie van de Titanic een aanwijzing, dat de verkiezingen al bij de eerste ronde zouden zijn beslist. Dat was complete onzin, desondanks verspreidden zelfs de grootste Duitse onlinemedia, zoals welt.de, taz.de, faz.net en vele anderen dit onjuiste verhaal. Als ze beter hadden gekeken, was vast opgevallen dat het betreffende Twitteraccount pas een dag voor de bondspresidentverkiezingen werd aangemaakt – en dat alle eerder geplaatste Tweets kinderachtig, onzin of allebei tegelijk waren.

Er waren van het begin af aan aanwijzingen dat het account niets met de echte Martina Gedeck te maken had. Hieronder leg ik alle trucs uit waarmee ik bliksemsnel profielen op sociale netwerken kan controleren.

Bij profielen van prominenten – is er een „verified-Account“-vinkje?

Het witte haakje op blauwe achtergrond is momenteel – in tegenstelling tot vroeger – praktisch niet na te maken en is zogezegd een “echtheidscertificaat”, verleend door Facebook, Twitter & Co zelf. Let op: de allerbelangrijkste prominenten hebben dit haakje, maar niet allemaal. Maar desondanks hebben praktisch alle prominenten een website! Heeft een prominent daarbij ook een officieel account bij sociale netwerken, dan staat er in de regel een link op de eigen website, wat dan de echtheid van het account bevestigt – hetzij dan dat de website van de prominent gehackt werd of dat het daar ook om een vervalste website gaat. Daarom is het lonend ook op de website goed te kijken en te controleren wie hem op het net heeft gezet (bij Duitse sites met denic.de, bij internationale sites bijvoorbeeld met zoeken op whois van domaintools.com).

Omgekeerd zoeken op foto

Juist als het om een privé account gaat, kan de profielfoto door omgekeerd zoeken gecontroleerd worden (hoe dat precies werkt, heb ik in het eerste deel van “Fake of feit” uitgelegd). Miljoenen profielen gebruiken foto’s van fotomodellen of acteurs, wat ik met zo’n zoektocht simpel kan ontmaskeren.

Volgers controleren

Hoeveel vrienden of volgers heeft het account? Wie zijn de volgers? Zijn onder de volgers ook bekende en geverifieerde accounts, dan is dat een indicatie voor de echtheid van de te controleren accounts.

Er is een geval, dat ook anderhalf jaar later nog voor hoofdschudden zorgt: Iemand had eind 2014 een Twitteraccount aangemaakt met de naam „ScuderiaFerrarl“ – en wel met een “L” aan het einde i.p.v. een “i” Duidelijk. De naam „ScuderiaFerrari“ was al aan het origineel afgegeven. Dit fake-account had bij elkaar net 6 tweets gemaakt en zegge en schrijven 35 volgers toen hij de wissel van Vettel naar Ferrari aankondigde (een dag voordat de wissel echt officieel werd) Geen probleem voor het Duitse persagentschap: De spoedmelding werd meteen, zonder verdere controle, eruit gegooid, ontelbare onlinemedia namen het over. Gek genoeg was niemand op het idee gekomen om naar het echte Ferrari-account bij Twitter te zoeken: Ja, precies, die met de meer dan miljoen volgers en met het Verified-Account-vinkje!

Maar zelfs een hoog aantal volgers kan misleidend zijn: Op sites zoals „buycheapfollowersfast.com“ kan je voor 40 dollar 5000 nepvrienden kopen. Godzijdank zijn er strategieën en tools om een account met zo’n leger van zombievolgers ze ontmaskeren: twitteraudit.com analyseert elk account en schat de echtheid van de volger in. Bij een click op zulke fake-volgers valt op dat ze in de regel amper of geen eigen inhoud verspreiden en meestal geen profielfoto hebben.

Aanmeldadres van een account checken

Past het e-mailaccount, waarmee een gebruiker een account aangemeld heeft, bij de naam die op het account is opgegeven? Dat kan ik met een simpel trucje uitvinden: Klik ik bij de aanmelding bij Facebook of Twitter op de link “wachtwoord vergeten”, dan wordt mij gevraagd mijn account te identificeren. Geef ik nu de gebruikersnaam van het account in dat ik controleren wil, biedt het systeem me aan het wachtwoord te resetten – en laat delen van het e-mailadres zien, waaronder de gebruiker zich heeft aangemeld. Pas op: Tot hier en niet verder, omdat anders het wachtwoord van de gebruiker echt gereset wordt, waarover hij natuurlijk per e-mail wordt geïnformeerd! Meestal worden de eerste 2 letters van het eerste deel van het e-mailadres genoemd, regelmatig dus de naam. Uit de losse delen kun je vaak de naam raden net als de mailaanbieder, w**.** is bijvoorbeeld regelmatig “web.de”. Ook het aantal sterretjes komt overeen met de conclusie, of het e-mailadres de naam van de gebruiker bevat.

In het geval van het face-account van Martina Gedeck bij Twitter zou het je kunnen verbazen. De getoonde fragmenten hebben niets met de naam Marina Gedeck te maken. Maar ze laten het volgende e-mailadres plausibel verschijnen:

[email protected]

Oliver Klein, Mimikama-Gastauteur
Redacteur en onderzoekexpert Klein geeft sinds 2008 seminars voor journalisten over het onderwerp online onderzoek; een van de belangrijkste onderwerpen is natuurlijk verificatie (naast Google-Tricks, Graph-Search, omgeving zoeken in sociale netzerken enz.). Meer over zijn werk vind je op http://rechercheseminar.de

Vertaling: Petra, mimikama.nl